استاندارد API که توسط مؤسسه نفت آمریکا تدوین شده، نقش مهمی در تعیین چارچوب های ایمنی، کیفی و عملکردی تجهیزات و فرآیندهای صنعت نفت و گاز ایفا می کند. در مقایسه با دیگر سیستم های طبقه بندی مانند استاندارد sae که بیشتر در صنایع خودروسازی و مکانیک کاربرد دارد؛ استانداردهای API به طور خاص برای نیازهای منحصربه فرد صنعت انرژی طراحی شده اند و جزئیات بسیار بیشتری را پوشش می دهند. این استاندارد در ابتدا مخصوص صنعت نفت و گاز آمریکا بوده، اما به مرور زمان به یکی از معتبرترین مرجع های جهانی در حوزه انرژی، تبدیل شده است. اکنون بسیاری از کشورها و شرکت های بزرگ نفتی، از استاندارد API به عنوان معیار ارزیابی استفاده می کنند.
تعریف استاندارد API
استاندارد API مجموعه ای از دستورالعمل ها، مشخصات فنی، الزامات عملکردی و روش های آزمون است که برای طراحی، تولید، آزمایش و بهره برداری از تجهیزات، فرآیندها و خدمات مرتبط با نفت، گاز و صنایع پتروشیمی تنظیم شده است. API به عنوان زبان مشترک میان مهندسان، پیمانکاران، تولیدکنندگان تجهیزات و شرکت های بهره برداری عمل می کند و آشنایی با این استاندارد از جمله وظایف سایت من در پتروشیمی می باشد. این استاندارد حوزه هایی مانند چاه پیمایی، حفاری، استخراج، فرآورش، حمل ونقل، پالایش، مواد و حتی سلامت و ایمنی شغلی را در بر می گیرد.
کاربرد استاندارد API
استاندارد API در تمام مراحل صنعت نفت و گاز، کاربرد دارد. این مراحل شامل گام های اکتشاف و حفاری چاه ها، فرآیند پالایش و توزیع سوخت می شود که تحت تأثیر و نظارت استانداردهای API عمل می کنند. به عنوان مثال برای طراحی لوله های انتقال نفت، باید ضخامت، جنس، قطر داخلی و تحمل فشاری آن مطابق با استاندارد API باشد تا ایمنی خطوط لوله تضمین شود. در حوزه حفاری نیز استاندارد API، پارامترهایی برای لوله حفاری، شیرآلات، تجهیزات کنترل فوران و … ارائه می دهد. همچنین استاندارد API برای پالایشگاه ها نیز کاربرد دارد و نحوه طراحی برج های تقطیر، مبدل های حرارتی و واحدهای گوگردزدایی را مشخص می کند.
مزایای استفاده از استانداردهای API
یکی از اصلی ترین مزایای استفاده از استاندارد API، افزایش ایمنی تجهیزات و پرسنل است. رعایت این استانداردها باعث می شود تا احتمال وقوع حوادثی مانند نشت نفت، انفجار چاه یا آتش سوزی در تأسیسات، به حداقل برسد. این موضوع نه تنها از نظر انسانی اهمیت دارد، بلکه از منظر اقتصادی و زیست محیطی نیز بسیار مهم است.
لیست استانداردهای API
- API 5L: این استاندارد مربوط به لوله های فولادی انتقال نفت، گاز و آب است که مشخصات فنی، گریدهای مختلف و آزمون های لازم برای اطمینان از استحکام لوله ها را تعیین می کند.
- API 6A: به تجهیزات سرچاهی از جمله شیرها، فلنج ها و قطعات کنترلی مربوط می شود که باید فشار بالا و محیط خورنده را تحمل کنند.
- API 16A: یک استاندارد تخصصی برای تجهیزات کنترل فوران در عملیات حفاری به شمار می رود و نقش بسیار مهمی در جلوگیری از نشتی نفت و گاز دارد.
- API 650: استاندارد مخازن ذخیره سازی بوده و برای طراحی، ساخت، جوشکاری و آزمون مخازن نفت و فرآورده های آن به کار می رود.
- API 610: برای پمپ های سانتریفیوژ در سرویس های پالایشگاهی و پتروشیمی مورد استفاده قرار می گیرد.
- API 1104: این استاندارد برای جوشکاری خطوط لوله انتقال نفت و گاز، کاربرد دارد.
- API RP 14C: راهنمای طراحی سیستم های کنترل ایمنی در سکوهای دریایی بوده و شامل تحلیل ریسک، سیستم های اعلام خطر و شیرهای اضطراری می شود.
- API MPMS: سیستم اندازه گیری دستی و خودکار مقدار نفت و مشتقات آن است که بخش های مختلفی از جمله کالیبراسیون مخازن و سیستم های جریان سنجی را شامل می شود.
درجه API نفت چیست؟
در کنار استانداردهای مهندسی، مؤسسه نفت آمریکا شاخصی به نام API Gravity نیز تعریف کرده که به تعیین وزن مخصوص نفت خام اختصاص دارد. درجه API در واقع معیاری برای سبک یا سنگین بودن نفت خام نسبت به آب است که فرمول آن به صورت زیر تعریف شده است:
API = (141.5 / SG) – 131.5
که در آن SG همان وزن مخصوص نفت نسبت به آب است. هر چه مقدار API بالاتر باشد، نفت سبک تر بوده و ارزش اقتصادی بیشتری دارد، زیرا فرآیند پالایش آن ساده تر و بازدهی آن بیشتر است. نفت هایی با API بیش از ۳۱ درجه به عنوان نفت سبک، بین ۲۲ تا ۳۱ درجه نفت متوسط و کمتر از ۲۲ درجه، نفت سنگین محسوب می شوند. نفت سنگین شامل مقدار زیادی گوگرد و مواد غیرهیدروکربنی است و برای تبدیل آن به محصولات مفید، نیاز به فرایندهای پالایشی پیچیده تر و پرهزینه تری دارد. در مقابل نفت سبک دارای مقادیر زیادی بنزین و مواد سبک تر بوده و تقاضای جهانی آن نیز بالاتر است.
نتیجه گیری
استاندارد API پایه و اساس کیفیت، ایمنی و بهره وری در صنعت نفت و گاز است که شامل استاندارد سازی لوله ها و اتصالات، طراحی تجهیزات پالایشگاهی و کنترل ایمنی در سکوهای دریایی می باشد. این ضوابط به کاهش ریسک و افزایش کارایی کمک می کند و موجب ارتقای سطح فناوری، تسهیل صادرات و جلب اعتماد مشتریان داخلی و خارجی می شود.
نیرونماد استانداردهای API را در مراحل پروژه های خود رعایت کرده تا تمامی پروژه ها در بالاترین حد استاندارد به بهره برداری برسند.
