ویسکوزیته روغن یا گرانروی روغن موتور چیست؟

ویسکوزیته یا گرانروی روغن موتور، به میزان مقاومت روغن در برابر جاری شدن و غلظت آن اشاره دارد. به زبان ساده‌تر، گرانروی نشان می دهد که روغن چقدر “غلیظ” یا “رقیق” است. این ویژگی بسیار مهم است زیرا روغن موتور باید در دماهای مختلف، عملکرد مناسبی داشته باشد. به این معنا که در دمای پایین به اندازه کافی رقیق باشد تا به راحتی در موتور جریان پیدا کند و قطعات را روغن کاری کند و در دمای بالا به اندازه کافی غلیظ باشد تا لایه ای محافظ بین قطعات ایجاد کند و از سایش آن ها جلوگیری نماید. دقت شود در روش تصفیه روغن موتور به روش تقطیری، می توان گرانروی مناسبی از روغن به دست آورد.

ویسکوزیته روغن موتور چیست؟

ویسکوزیته معیاری برای اندازه گیری غلظت یا مقاومت روغن در برابر جریان است. هرچه ویسکوزیته روغن بیشتر باشد غلظت آن بالاتر بوده و جریان آن کندتر خواهد بود. اما روغن با ویسکوزیته پایین، رقیق تر بوده و به راحتی جریان میابد. ویسکوزیته روغن موتور با تغییر دما تغییر میکند. به طور کلی با افزایش دما، ویسکوزیته کاهش میابد و روغن رقیق تر می شود، اما با کاهش دما، ویسکوزیته افزایش یافته و روغن غلیظ تر می شود.

چرا از روغن موتور استفاده می کنیم؟

روغن موتور خودرو باعث کاهش اصطکاک میان قطعات موتور اتومبیل شده و حرکت آن ها را روان می کند. روغن موتور روی سطح قطعات مختلف موتور خودرو قرار گرفته و اصطکاک میان قطعات را به حداقل می رساند. همچنین وظیفه دیگر روغن موتور خنک کردن موتور خودرو است.

چرا گرانروی روغن موتور اهمیت دارد؟

ویسکوزیته مناسب روغن موتور برای عملکرد صحیح موتور حیاتی است. روغن موتور باید در دمای پایین (هنگام روشن شدن موتور) به اندازه کافی رقیق باشد تا به راحتی جریان یافته و به تمام قسمت های موتور برسد. در عین حال، در دمای بالا (هنگام کارکرد موتور)، روغن باید به اندازه کافی غلیظ باشد تا یک لایه محافظتی روی قطعات موتور ایجاد کند و از سایش و فرسودگی آن ها جلوگیری نماید. اگر ویسکوزیته روغن بسیار پایین باشد، ممکن است نتواند به خوبی از قطعات موتور محافظت کند و باعث افزایش سایش و فرسودگی شود. از طرف دیگر، اگر ویسکوزیته روغن بسیار بالا باشد، ممکن است روغن به راحتی جریان نیافته و در نتیجه، موتور در دمای پایین به خوبی روانکاری نشود.

برای مثال این موضوع را در نظر بگیرید که اگر گرانروی روغن به اندازه عسل بالا باشد، احتمال این که بتواند همه قطعه‌ها را پوشش دهد، بسیار کم است و اگر گرانروی آن به اندازه آب پایین باشد، علی رغم پوشاندن همه قطعات، با توجه به ضخامت کم روی سطح قطعه نمی‌ تواند مانع اصطکاک شود. بنابراین روغن برای انجام وظیفه روانکاری خود، باید گرانروی مناسبی داشته باشد.

به طور کلی می توان سه عامل مهم زیر را که بر گرانروی روغن تاثیر دارند، نام برد:

• فشار
• دما
• ماده اضافه

فشار گرانروی روغن موتور

هر قدر میزان فشار روغن بیشتر باشد، میزان گرانروی آن افزایش پیدا خواهد کرد و حرکت کندتری خواهد داشت. البته میزان تاثیر فشار روی گرانروی روغن زیاد نیست. یعنی میزان زیاد افزایش فشار، تنها باعث افزایشی اندک در گرانروی روغن خواهد شد.

درجه گرانروی روغن موتور

مهم‌ترین عامل تاثیرگذار بر گرانروی روغن، دما است. رابطه دما و گرانروی روغن رابطه عکس است، یعنی با افزایش دما میزان گرانروی کاهش پیدا می کند.

مواد اضافه روغن موتور

مواد اضافه را می توان در دو گروه طبقه بندی کرد. گروه اول مواد اضافه ای که شرکت تولید کننده روغن به آن اضافه می کند که باعث کارایی بهتر روغن در کاهش اصطکاک و خنک کردن موتور خواهد شد. گروه دوم شامل مواد اضافه ای است که در اثر چرخش روغن در موتور به آن افزوده می شود و می توان آن را مواد زائد نامید که هر قدر میزان این مواد بیشتر باشد، گرانروی روغن هم بیشتر خواهد بود.

شاخص گرانروی روغن موتور

نهاد تعیین کننده استاندارد گرانروی روغن، انجمن مهندسی خودرو یا society automotive engineers است. این نهاد استاندارد خود را به شکل xxWyy ارائه می‌دهد. مثلاً در مثال بالا (10W40) عدد 10 به جای xx و عدد 40 به جای yy قرار گرفته است.

• قسمت اول xx: بخش اول xx، نشان دهنده گرانروی روغن در زمستان است. این عدد مضرب 5 بوده و بین 0 تا 20 قرار دارد. 20 نشان دهنده بیشترین میزان گرانروی و 0 کمترین مقدار است.
• بخش دوم W: این علامت به عنوان جدا کننده نوشته می شود و حرف اول واژه winter به معنای زمستان است. این حرف نشان می دهد که عدد نوشته شده در سمت چپ آن، بیانگر گرانروی روغن در زمستان است.
• بخش سوم yy: این بخش نشان دهنده گرانروی روغن در تابستان است. این عدد بین 20 تا 60 قرار دارد و همواره مضربی از 10 است. 20 کمترین و 60 بیشترین میزان گرانروی روغن را نشان می دهند.

انواع روغن از نظر گرانروی

روغن‌ها از نظر شاخص گرانروی به دو دسته اصلی زیر تقسیم بندی می شوند :

روغن های مولتی گرید

روغن های مولتی گرید دارای دو گرانروی متفاوت در دمای بالا و پایین هستند. شاخص گرانروی روغن موتور در مورد این روغن ها به کار برده می شود.

روغن های مونو گرید

شاخص گرانروی این نوع روغن ثابت است و با تغییر دما کارایی خود را از دست می دهد.

جمع بندی

ویسکوزیته روغن موتور، که به عنوان گرانروی روخن موتور نیز شناخته می شود، تعیین می کند که روغن در دماهای مختلف چگونه رفتار کند. روغن با ویسکوزیته مناسب در دمای پایین به راحتی جریان می یابد تا موتور به سرعت روان کاری شود، اما در دمای بالا غلظت بالایی دارد تا از سایش قطعات جلوگیری کند. استاندارد SAE (Society of Automotive Engineers) برای طبقه بندی ویسکوزیته روغن ها استفاده می شود و روغن های چند درجه‌ای (مانند 10W-40) توانایی عملکرد در محدوده وسیعی از دماها را دارند. نیرونماد به شما در انتخاب روغن با ویسکوزیته مناسب کمک می کند تا بتوانید در شرایط محیطی مختلف به بهبود کارایی موتور، کاهش مصرف سوخت و افزایش طول عمر قطعات کمک کنید.